Nowy rozkaz

15 sierpnia 1944r. Komendant Okręgu Kielce wysyła do wszystkich podległych sobie jednostek Rozkaz Szczególny Nr 6/44 odwołujący akcję Burza i nakazujący przejście do akcji Zemsta (marsz na pomoc walczącej Warszawie).

     Oddziały 7 Dywizji Piechoty (Inspektorat Częstochowa) miały do godziny 8.00 19 sierpnia osiągnąć rejon koncentracji w lasach na południe od linii Niekłań – Końskie z zadaniem ubezpieczania rejonu koncentracji z kierunku Końskich.
W fazie przygotowań zakładano, że oddziały z Inspektoratu Częstochowa, które miały do pokonania najdłuższą drogę, dotrą na koncentrację o 2-3 dni później od pozostałych. Przewidywania te potwierdziły się później z tym , że większość batalionów dywizji dotarło na koncentrację z jeszcze większym opóźnieniem. Na usprawiedliwienie należy dodać, że spóźniły się także jednostki które do miejsca koncentracji miały o wiele bliżej.

     Dowódca 7 Dywizji Piechoty płk Karol Gwido Kawiński „Czesław” rozkaz o akcji Zemsta otrzymał jeszcze 15 sierpnia i natychmiast wydał odpowiednie polecenia do podległych sobie jednostek. Niektóre materiały podają, że „Czesław” rozkazy wydawał w zastępstwie Inspektora Częstochowskiego co mija się z prawdą. W 19 załącznikach do wspomnianego wcześniej rozkazu Komendanta Okręgu jasno precyzowano zadania. Dotychczasowi inspektorzy – z wyjątkiem ppłk. „Lina”, który dowodził już 2 Dywizją Piechoty Leg. AK, mieli pozostać na swoich stanowiskach z zadaniem organizowania brygad terenowych (zgodnie z wcześniejszymi zarządzeniami). Nad oddziałami odchodzącymi z terenu inspektoratu w ramach akcji „Zemsta” obejmują dowództwo wyznaczeni oficerowie (czyli płk „Czesław”). Nieprawdziwe jest także twierdzenie, że odchodząc na koncentrację dowódca 7 DP pozostawił płk Walerego Tewzadze „Tomasz” (Szef Sztabu 7 DP) jako pełniącego obowiązki Inspektora Częstochowskiego.

Realizacja

Od 15 sierpnia rozkazy nakazujące marsz na koncentrację docierały do wszystkich jednostek tworzących 7 DP. Jeszcze tego samego dnia otrzymał go dowódca I batalionu 74 pp. Pozostali dowódcy batalionów i Komendanci Obwodów potwierdzili jego odbiór do dnia 18 sierpnia. 

     Wyjątek stanowił kpt. Franciszek Pieniak „Przebój” (Komendant Obwodu Włoszczowa), który miał organizować II batalion 74 pp. Został on o nowym rozkazie poinformowany bezpośrednio przez dowódcę 7 DP, który odnalazł go jadąc 19 sierpnia do Lelitkowa na spotkanie z Dowódcą Korpusu Kieleckiego (Komendant Okręgu który bezpośrednio dowodził wszystkimi koncentrowanymi siłami).
     Po otrzymaniu rozkazów jednostki przystąpiły do wykonywania zadań, a zawansowanie mobilizacji było różne. Problemu nie było w I batalionie 74 pp, który składał się z oddziałów partyzanckich. To samo dotyczyło części II batalionu 27 pp. Wzorowo zorganizowana była także mobilizacja I batalionu 27 pp w Obwodzie Radomsko. Niestety należy przyznać, że przygotowania do mobilizacji w Obwodach Częstochowa i Włoszczowa były poważnie opóźnione, co wynikało z niewykonania na czas wcześniejszych rozkazów. Dla usprawiedliwienia nie była to wina dowódców, ale wynikała z innych, obiektywnych, powodów, które są opisane w częściach mobilizacyjnych poszczególnych batalionów.

     Rozkaz jasno precyzował, że w marszu biorą udział jedynie zdrowi i uzbrojeni żołnierze. Wymusiło to dokonanie niezbędnych zwolnień, ale z drugiej strony do oddziałów przyjmowano nowych żołnierzy, a ze struktur konspiracyjnych powoływano oficerów obsadzając nimi poszczególne funkcje.
     Dowódca 7 DP nakazał koncentrację I batalionu 74 pp i II batalionu 27 pp w rejonie Złotego Potoku koło Janowa na dzień 16 sierpnia 1944r. Pozostałe dwa bataliony mobilizowały się na swoim terenie. Płk „Czesław” zapewne wizytował koncentrujące się w Złotym Potoku bataliony. Nakazał także wszystkim jednostkom dywizji osiągnięcie rejonu koncentracji (rejon Piekło – Niebo) koło Końskich w dniu 22 sierpnia. Jednocześnie podał namiary na skrzynki kontaktowe łączności na trasie przemarszu. Pierwsza miała być czynna od 19 sierpnia w gajówce Antoniówka, a druga od 22 sierpnia we wsi Piekło.

Droga

17 sierpnia Dowódca 7 DP opuścił zgrupowanie udając się na spotkanie z Komendantem Okręgu (po drodze zamierzał odwiedzić Komendanta Obwodu Włoszczowa, któremu chciał przekazać rozkazy mobilizacyjne). Do spotkania miało dojść w Lelitkowie na terenie Placówki Niekłań Obwód Końskie, ale ostatecznie stało się to 21 sierpnia w gajówce Długa Brzezina.

     Część relacji podaje, że przed odjazdem płk „Czesław” przekazał czasowo dowództwo nad zgrupowaniem dywizyjnym mjr. „Jurowi” dowódcy I bat 74 pp. Nie mamy potwierdzenia tego faktu i nie wiemy na czym zastępstwo to miało polegać bowiem już następnego dnia „Jur” ze swoim batalionem opuścił Złoty Potok, a poszczególne bataliony na miejsce koncentracji podążały osobno. Być może był to pierwszy krok na drodze do powołania "Jura" na stanowisko dowódcy 74 pp. Pozostaje to jedynie w kwestii domniemywań. Późniejsze działania oraz osobne działania batalionów nie sprzyjały tworzeniu nowych sztabów.
     Wszystkie bataliony dotarły w wyznaczony rejon w dniach od 22 do 25 sierpnia. Łącznie na koncentrację stawiły się następujące siły:
I batalion 27 pp (kryptonim „Ryś”) – 290 żołnierzy,
II batalion 27 pp (kryptonim „Centaur”) – 202 żołnierzy,
I batalion 74 pp (kryptonim „Tygrys”) – 507 żołnierzy,
II batalion 74 pp (kryptonim „Wilk”) – 220 żołnierzy,
Zwiad konny 7 DP – 31 żołnierzy.
Łącznie: 1250 żołnierzy.
Do tego należy doliczyć nie więcej niż 5 osób stanowiących otoczenie dowódcy 7 DP.

Koniec akcji Zemsta

23 sierpnia 1944r. w gajówce Promień koło Przysuchy (w miejscowości Kuźnica) miała miejsce odprawa zwołana przez dowódcę Korpusu Kieleckiego podczas której miano zdecydować o dalszych działaniach.

Wzięli w niej udział:
- Dowódca Korpusu płk „Mieczysław”,
- Szef Sztabu Korpusu ppłk Wojciech Borzobochaty „Wojan”,
- Oficer operacyjny – mjr dypl. Bolesław Jackiewicz „Ryś”,
- Oficer informacyjny – mjr Jan Górski „Faraon” (niektóre źródła podają, że zamiast niego obecny był szef Oddziału II Wywiad Komendy Okręgu mjr Zygmunt Szewczyk „Bartek”, ale wydaje się to mało prawdopodobne),
- Kwatermistrz – mjr. int. dypl. Włodzimierz Talko „Obuch”
oraz dowódcy 2 DP ppłk Antoni Żółkiewski „Lin” i 7 DP płk Gwidon Kawiński „Czesław”.
     Na podstawie analizy sytuacji rozpatrywano szanse dotarcia do Warszawy. Szef sztabu opowiadał się za kontynuowaniem marszu na pomoc Warszawie. Przeciwnego zdania był dowódca 7 DP. Rozważano nawet rozwiązanie alternatywne polegające na wysłaniu do Warszawy dobrze uzbrojonych, nielicznych oddziałów, którym łatwiej będzie się do stolicy przedostać. Ppłk. „Lin” początkowo był za marszem natomiast realna ocena sytuacji przekonała go do zmiany decyzji.

     Ostatecznie podjęto decyzję o przerwaniu akcji Zemsta, a o odpowiedź Komendanta Głównego AK proszono do dnia 25 sierpnia. Brak odpowiedzi sprawił, że 25 sierpnia w godzinach dopołudniowych Dowódca Korpusu rozwiązał koncentrację i nakazał powrócić jednostkom w wyznaczone rejony działania. Zadaniem na najbliższy czas dla 7 DP było przygotowanie do opanowania Częstochowy.
25 sierpnia, po południu, bataliony oddzielnie wyruszyły do wyznaczonych rejonów na terenie Inspektoratu Częstochowa. Dowódca dywizji znajdował się w tym czasie przy I bat. 27 pp (kryptonim „Ryś”) i razem z nim udał się na teren Obwodu Radomsko.

Źródła:

Opracowując powyższy tekst korzystaliśmy z następujących materiałów:

Borzobohaty W.: „Jodła”,
Komorowski K.: Operacja „Burza” i Powstanie Warszawskie,
Lis J., Kapczyński W., Niedbał J.” Kryptonimy „Hetman” i „Chrobry” Armii Krajowej,
Zieliński Z.: 7 Dywizja Armii Krajowej.