Konfederacja Zbrojna

..

Geneza

    28 września 1940 r. powstała organizacja pod nazwą Konfederacja Narodu. W skład weszły: Tajna Armia Polska, "Znak", "Pobudka", "Wawel", Związek Czynu Zbrojnego, Gwardia Obrony Narodowej. W grudniu opracowano instrukcję organizacji struktury terytorialnej. Połączone oddziały wojskowe nosiły początkowo nazwę Wojskowych Oddziałów Skonfederowanych, w końcu stycznia 1941 r., po podziale Konfederacji Narodu na pion cywilny i wojskowy, zostały wyodrębnione jako oddzielna struktura i otrzymały nazwę Konfederacji Zbrojnej. Naczelnym Komendantem pozostał mjr Jan Włodarkiewicz.

Okręg Kielce

Mirecki Stanisław "Butrym"

     Struktura terytorialna KZ opierała się w założeniu o podział na okręgi gdzie Okręg Kielce otrzymał numer VI. Komendantem okręgu był początkowo kpt. Jan Minasiewicz "Rafał", a od połowy 1941r. przysłany z Warszawy mjr/ppłk Stanisław Mirecki "Butrym". Zastępcą komendanta był Lipczewski "Wojtek".
Okręg Kielce podzielony był na podobwody:
Kielce – 6 komend powiatowych,
Radom – 6 komend powiatowych,
Sandomierz – 5 komend powiatowych.
     Zgodnie z meldunkiem z maja 1941r. stan osobowy wynosił: 2240 osób (108 kompanii pełnych i 24 związkowe).
We wrześniu 1941r. Konfederacja Zbrojna podporządkowała się ZWZ. Mirecki i Lipczewski zostali np. skierowani do Inspektoratu Częstochowa, a żołnierze przydzieleni do lokalnych struktur AK.

Źródła

Opracowując powyższy tekst korzystaliśmy z następujących źródeł:
Borzobohaty W.: „Jodła”,
Massalski A., Meducki S.: Armia Krajowa Okręg Radomsko-Kielecki,
Strony internetowe:
- http://pl.wikipedia.org/wiki/Konfederacja_Zbrojna
- http://pl.wikipedia.org/wiki/Konfederacja_Narodu

 

Organizacja Orła Białego

Właściwa nazwa to: Tajna Organizacja Wojskowa "Związek Orła Białego", ale potoczną nazwą była Organizacja Orła Białego (OOB).

Geneza

     Już 22 września major rezerwy Kazimierz Kierzkowski. płk Ludwik Muzyczka, mjr Józef Kowalówka. mjr dypl. Paweł Zagórowski, ppłk Henryk Kowalówka. kpt. Ryszard Margosz oraz Władysław Kabaciński, Józef Wójtowicz, prof. harcmistrz Władysław Szczygieł powołali do życia Organizację Orła Białego. Nie trzeba było specjalnie wiele zachodu by rozpocząć działalność - wszak OOB wyłoniła się z przedwojennego Związku Strzeleckiego. Już zresztą w latach trzydziestych posługiwano się tym kryptonimem na oznaczenie tajnej działalności narodowej Związku na terenie Wolnego Miasta Gdańska, Prus Wschodnich i Zachodnich, a także legalnych już poczynań w skupiskach polonijnych we Francji, Belgii i USA.
     Niebagatelny wpływ na rozwój organizacji miał fakt, że niektórzy z twórców organizacji byli jednocześnie żołnierzami dywersji pozafrontowej, specjalnej struktury tworzonej przez Wojsko Polskie do działań dywersyjnych na zapleczu frontu. Specjalne grupy dywersyjne zostały zaopatrzone w broń i materiały wybuchowe w lipcu i sierpniu 1939r.

Powstanie Okręgu Kieleckiego

Dominik Zbierski

     Już 22 września wydano zarządzenia w celu organizacji okręgów. I tak mjr Józef Kowalówka „Nit” otrzymał rozkaz utworzenia Okręgu Kieleckiego OOB.
     24 września z instrukcjami organizacyjnymi do Częstochowy (na adres kpt. Stanisława Wiznera i kpt. Dominika Zbierskiego) wyruszył na rowerze „Marek" (Marek Kierzkowski, syn Kazimierza).
     W dniach 27 i 28 września odbyła się w Krakowie odprawa przedstawicielami okręgów. Przybyli na nią także reprezentujący Okręg Kielecki mjr Kowalówka „Nit" oraz kpt. S. Wizner „Huragan" z Częstochowy.
„Nit" podał, iż na podległym mu terenie rozpoczęto zawiązywać OOB w 5 głównych punktach: w Kielcach, Częstochowie, Skarżysku, Radomiu i Sandomierzu, że nawiązano kontakty z harcerzami i peowiakami.
     W dniach 29 i 30 września odbyła się w Krakowie odprawa, a właściwie narada organizacyjna OOB. Zadaniem jej było zdefiniowanie celów, zadań, struktury i metod działalności oraz wyznaczenie obsad personalnych w OOB. W wyniku narady ustalono założenia ideowo-organizacyjne i strukturalne OOB.
     Sztaby: wojskowy i cywilny - wzorowane na KG. W skład okręgu weszły ziemie woj. kieleckiego bez Zagłębia, Pińczowa i Olkusza, natomiast z Częstochową, Radomskiem i Końskimi (z byłego DOK IV) oraz z Radomiem (z byłego DOK I). Okręg miał objąć i utrzymać dwa rejony dywersji pozafrontowej (Częstochowski i Skarżyński) oraz zwrócić uwagę na węzły kolejowe w jego zasięgu: Częstochowski, Skarżyński i Radomski, a nawet Koluszkowski.

Prezydium Zarządu Okręgu Kieleckiego:
przewodniczący - Stefan Artwiński „Stary", a po jego aresztowaniu (27 października) przez Gestapo i odnalezieniu zwłok (2 listopada) kpt. rez. Dominik Zbierski „Nowina",
I zastępca - mjr Józef Kowalówka „Nit", potem od połowy października 1939 r. ppłk Henryk Kowalówka „Skawa" – „Oset”.
II zastępca - poseł Jan Ledwoch „Pług",
III zastępca - por. rez. Kazimierz Hempel „Cedro".

 

Organizatorzy Rejonów Organizacyjnych:
Kieleckiego - kpt. rez. Jan Jedliński „Kruk",
Częstochowskiego – kpt. Dominik Zbierski,
Skarżyska-Kamiennej - kpt. w stanie spoczynku Tadeusz Polcar „Wichura", a od drugiej połowy października kpt. Zbigniew Przeździecki „Gryf”, z-ca ppor. Florian Adrian „Florian”
Radomskiego - kpt. rez. W. Wigura „Wir",
Sandomierskiego - ppor. Kaczorowski „Tur", potem kpt. Czesław Ryłko „Czesław".

Podporządkowanie Służbie Zwycięstwu Polsce

Stefan Artwiński

     16 października przybył do Krakowa Dowódca Główny Służby Zwycięstwu Polsce gen. Michał Karaszewicz-Tokarzewski „Torwid”. Podczas spotkania kierownictwo OOB w osobach: Kierzkowski, Muzyczka i Orzelski oddali generałowi organizację do dyspozycji. Złożyli przysięgę i formalnie zostali przyjęci do SZP. „Torwid” zaakceptował strukturę OOB oraz założenia i kierunki jej działalności. Miała ona rozwijać się dalej według dotychczasowych planów i założeń jako samodzielna organizacja, stanowiąca część składową SZP, podległą wprost generałowi i przeznaczoną do natychmiastowej walki czynnej. W miarę rozwoju terytorialnego SZP, Organizacja Orła Białego miała uzupełniać jej potrzeby personalne, spełniając – w pewnym sensie – rolę konspiracyjnej Powiatowej Komendy Uzupełnień.
     Z racji, że Tokarzewski dzień wcześniej (15 października) był w Kielcach poinformował zebranych, że powołał Okręg Kielce SZP pokrywający się z obszarem województwa kieleckiego i wyznaczył na komendanta tego okręgu (właściwie dowódcę wojewódzkiego) płk. Leopolda Endel-Ragisa. Tokarzewski zaproponował aby ze względu na fakt, że Endel-Ragis jest ciężko ranny jego zastępcą został ppłk H. Kowalówka „Skawa", a Komisarzem Cywilnym Okręgu Stefan Artwiński „Stary”.
     Już 19 października Tokarzewski był ponownie w Kielcach, a następnego dnia odwiedził Częstochowę. W Krakowie znalazł się ponownie 22 października. Wznowiono rozmowy o strukturze organizacji. „Torwid” polecił rozpoczęcie przygotowań do utworzenia Samodzielnego Podokręgu Zagłębie. Wynikało to z faktu, że Niemcy podjęli decyzję o włączeniu części terytorium Polski bezpośrednio do Trzeciej Rzeszy. Obawiano się, że oddzielenie terenów strzeżonymi granicami utrudni bezpośrednie kierowanie organizacją z Krakowa.
23 października „Torwid” odjechał przez Kielce i Radomsko do Warszawy.

Reorganizacja Okręgu Kielce

     Wprowadzany przez okupanta podział administracyjny polskich ziem wymusił odpowiednie działania także ze strony kierownictwa OOB.
Powołano Częstochowski Rejon Akcji Kolejowej N-3, którego dowódcą został kpt. NN „Sławomir”. Rejon podzielono na następujące odcinki:
-Odcinek Częstochowski,
-Odcinek Koluszkowski,
-Odcinek Skarżyski,
-Odcinek Radomski,
-Odcinek Kielecki.
Unormowano kwestię sabotażu i dywersji tworząc odpowiednie struktury:
-Odcinek sabotażu i dywersji terenowej – Częstochowa,
- Odcinek sabotażu i dywersji terenowej – Kielce,
- Odcinek sabotażu i dywersji terenowej – Skarżysko-Opatowski,
- Odcinek sabotażu i dywersji terenowej – Radomski.
Powołano także Zespoły Lotne Odwetu:
Zespół Częstochowski – dowódca kpt. Stanisław Wizner „Huragan”,
Zespół Kielecko-Świętokrzyski – dowódca NN „Jastrząb”,
Zespół Radomski – dowódca NN „Bąk”.


     Posiadając takie zaplecze organizacja praktycznie od początku prowadziła działania zbrojne. Poniżej przedstawiamy niektóre z nich, większość poza terenem Okręgu Kielce:
- w nocy z 10 na 11 listopada 1939r. w 21 rocznicę, odzyskania niepodległości dokonano symbolicznych ataków na granice Generalnej Guberni w Medyce, Zagórzu i koło Krzeszowic,
- 23 listopada uszkodzono maszyny w Zakładach Lotniczych w Mielcu, a także, Rzeszowie, Dąbrowie Górniczej i w krakowskich Zakładach Zieleniewskiego,
- w nocy z 29 na 30 listopada w 109 rocznicę wybuchu Powstania Listopadowego symbolicznie zaatakowano posterunki niemieckie w Bieżanowie, Dynowie, Rybniku, Ropczycach i Krzepicach,
Akcje te miały jednak niejako charakter symboliczny. O wiele większy zakres miał organizowany przez organizację wywiad, który już w listopadzie 1939 r. poznał niemieckie struktury dowódcze.
Na przełomie lat 1939 i 1940 we wszystkich zakładach pracy zaczynały także działać punkty sabotażu oraz dywersji technicznej. Na coraz większą skalę dokonywano też przerzutów ludzi za granicę, najczęściej poprzez specjalnie utworzone rejony dywersyjno-przerzutowe: Turbacz, Luboń, Poprad, San i Tanew.

Włączanie do SZP

Henryk Kowalówka

     W połowie listopada 1939r. z KG SZP nadeszło do kierownictwa OOB decyzja wyznaczająca ppłk Henryka Kowalówkę „Skawa" – „Oset” na Komendanta Podokręgu Zagłębie SZP. Teren jego działania miał zostać natychmiast wydzielony z Okręgu Krakowskiego w samodzielną strukturę związaną współpracą zarówno z Komendą Okręgu Kieleckiego SZP (z tytułu zaplecza i przynależności do woj. Kieleckiego), jak i Komendą Okręgu Krakowskiego SZP (z tytułu dotychczasowych powiązań z Krakowem i zależności operacyjnej).
     Ponieważ „Skawa” był znany na przydzielonym mu terenie miał zorganizować komendę swojego podokręgu w Częstochowie, a sprawne działanie łączności miały mu zapewnić struktury OOB.

Liczebność

     Szacunkowo przyjmuje się, że Okręg Kielce OOB liczył ok. 1000 członków z czego sam Rejon Organizacyjny Skarżysko wykazywał ok. 500 członków.
     W skład tego rejonu poza samym Skarżyskiem wchodził Bliżyn oraz powiat iłżecki. Jego struktury były najbardziej rozbudowane stąd poświęcimy im więcej miejsca.
Przewodniczącym obwodu miejskiego był burmistrz Franciszek Tatkowski,
I zastępcą ds. wojskowych – kpt. rez. Inż. Ludwik T. Milke,
II zastępcą ds. cywilnych – prof. Konstanty Bobowski.
Na terenie miasta działały następujące grupy organizacji:
-grupa bojowa w Państwowej Fabryce Amunicji – dowódca por. Jerzy Łyżwa.
-grupa bojowa na stacji kolejowej – dowódca ppor. Jerzy Łukomski,
-grupa dywersji kolejowej – dowódca por. inż. Kazimierz Goźliński,
-grupa bojowa na terenie miasta – dowódca por. inż. Tadeusz Robak.
Poza tymi zespołami, kolejne działały w okolicy:
-grupa bojowa Placówka Gadka – leśnik Seweryn Maczuga „Wrzos”,
-grupa bojowa Stokowiec – ppor. Zbigniew Barański,
-grupa bojowa Skarżysko Kościelne – ppor. Antoni Sarzyński „Czyż”,
-grupa bojowa gm. Mirzec – ppor. Jan Pacek „Całka”,
--grupa bojowa Osiny – ppor. Stanisław Soboka „Sokół”,
-grupa bojowa Pogorzałe – sierż. Stefan Bilski „Buczyński”,
-grupa bojowa Mostki – st. sierż. Wincenty Młynarczyk „Bukański”.

Scalenie ze Związkiem Walki Zbrojnej

     Z chwilą powołania na bazie SZP Związku Walki Zbrojnej zmieniła się także koncepcja struktury organizacji. Nie przewidywano możliwości współdziałania organizacji, a struktury OOB nakazano wcielić do ZWZ.
Proces ten trwał już od pewnego czasu np. w Okręgu Kielce, ale od połowy stycznia przyspieszył. Inaczej potoczyły się losy struktur OOB w Skarżysku gdzie w tym samym czasie (od 29 stycznia 1940r.) rozpoczęły się masowe aresztowania. W masowych egzekucjach na Borze, Brzasku i radomskim Firleju zamordowano ponad 500 osób za Skarżyska i okolic.
     Za datę zakończenia działalności przez Organizację Orła Białego uważa się dzień 15 kwietnia 1940 roku. Wtedy to zostało zakończone wcielanie struktur do Związku Walki Zbrojnej.

Źródła

Opracowując powyższy tekst korzystaliśmy z następujących źródeł:
Massalski A. i Meducki S.: Armia Krajowa Okręg Radomsko-Kielecki,
Parzyński W.: „Zrąb” generał Henryk Kowalówka,
Pluta-Czachowski K.: Organizacja Orła Białego,
Rell J.: Konspiracyjna organizacja „Orzeł Biały”,

Polska Niepodległa

mmmmm

Geneza

     Organizacja została utworzona 1 listopada 1939 r. w Warszawie z inicjatywy inż. Jerzego Sulińskiego „Zawisza”, który został jej pierwszym komendantem głównym. W jej skład weszli początkowo pracownicy Zarządu Warszawy i podporządkowanych mu jednostek organizacyjnych oraz byli członkowie ochotniczych batalionów robotniczych broniących stolicy we wrześniu 1939 r.
     Organizacja miała charakter apolityczny, a jej głównym celem było odzyskanie Niepodległości stąd tworzono struktury wojskowe, które miały prowadzić walkę.
     W I połowie 1940 r. wchodziła w skład Komitetu Porozumiewawczego Organizacji Niepodległościowych, ale już jesienią tego roku inicjatywa ta formalnie przestała istnieć.
     Organizacja uznawała rząd RP na emigracji za jedyne źródło dyspozycyjne i stąd bardzo wcześnie nawiązała kontakty z Komendą Główną ZWZ. Już 20 lutego 1942r. organizacja została formalnie przyjęta do ZWZ to jednak brak uregulowania wielu kwestii organizacyjnych sprawił, że rozmowy trwały nadal.
     Do podpisania ostatecznej umowy konsolidacji doszło 12 czerwca 1942r. w Warszawie. Proces łączenia organizacji był jednak długotrwały i na niektórych terenach ciężki. Konsolidacja dotyczyła jednak tylko pionu wojskowego Polski Niepodległej. Pion cywilny istniał nadal i ostatecznie został rozwiązany 20 września 1945r.

Okręg V Kielce

    Powstał na początku 1940r. z inicjatywy por. rez. Aleksandra Siwka „Bonarowa”. Otrzymał kryptonim „Epoka”, choć niektóre źródła podają „Opoka”. Zalążkiem była grupa kolejarzy ze stacji Kielce.

Komenda Okręgu:

Komendant:

-mjr. Aleksander Siwek „Bonarowa”, „Bolesław”, „772”, „Opoka” – do końca 1941r.

- Franciszek Przeździecki „Konrad” – od 1 marca 1942r. do I połowa 1943r.

Adiutant Komendanta Okręgu:

-plut. pchor. Zbigniew Ornoch „Tomasz”,

-Aleksander Jan Siwek „Bonar”,

Zastępca Komendanta i Szef Sztabu” mjr. Józef Mularczyk „Żor”, „Kazik”,

Kierownik Referatu Wojskowego: mjr. Marian Kędziora „Grzegorz”,

Kierownik Referatu Skarbowego ppor. Stefan Jung „Daniel”,

Kierownik Referatu Informacji: ppor. Zbigniew Ornoch „Tomasz”,

Kierownik Referatu Kontrwywiadu: ppor. A. Woynarowski „Dzik”,

Kierownik Referatu Samopomocy: Irena Siwor,

Kierownik Referatu Prasowego: ppor. Władysław Gorczyna „Buchara”,

Kierownik Referatu Kolejowego: Edward Pendrecki,

Łączność zewnętrzna: Janina Siwek „Zorza”,

Łączność specjalna: Stanisław Morąg „Rolnicki”,

Łączność kolejowa „Fala”: Jan Ziółkowski, Jan Telko,

Łączność wewnętrzna: NN „Włada”, Alina Woynarowska „Martynika”, Halina Woynarowska „Stokrotka”,

Ochrona Komendanta Okręgu: Aleksander Jan Siwek „Bonar”,

  

Okręg podzielony był na 4 obwody (część materiałów podaje, że było ich 8, ale to dotyczy późniejszego czasu i związane jest z samodzielnymi strukturami).

-Kielce Miasto – Komendant mjr Marian Kędziora „Grzegorz”, „Krab”.

-Kielce Powiat – Komendant chor. Józef Idzikowski „Boruta”, „Zagłoba”, „Jastrząb” (dopiero od połowy 1942r.)

-Skarżysko-Kamienna – st. sierż. Józef Roman Suligowski „Jastrząb”, „Jakub”,

-Busko – Komendant Andrzej Zwoliński „Gruby”.

Okręg Przemysłowy

     W kwietniu 1941 r. nastąpiło połączenie Polski Niepodległej z liczącą ok. 400 osób Samodzielną Grupą Przemysłową na czele której stał Franciszek Przeździecki „Konrad”. Zachowała ona jednak samodzielność i występowała pod nazwą Okręg Przemysłowy „Centrum” i posiadała kryptonim „C”.
Tworzyła ona obwody:
-Obwód „C-I” Kielce,
-Obwód „C-II” Skarżysko-Kamienna,
-Obwód „C-III” Starachowice,
-Obwód „C-IV” Ostrowiec Świętokrzyski,
-Obwód „C-V” Częstochowa,
-Obwód „C-VI” Stalowa Wola,
     Mimo, że Okręg Przemysłowy miał zachować samodzielność dochodziło do przenikania struktur, których schemat organizacyjny był mało przejrzysty. Przykładem niech będą struktury w Skarżysku-Kamiennej gdzie komendantem obu był Józef Roman Suligowski „Jastrząb”, „Jakub”.

Scalenie z AK

     W kwietniu 1942r. mocy odgórnego porozumienia, ówczesny Komendant Okręgu Polski Niepodległej Franciszek Przeździecki „Konrad”, włącza organizację w skład AK. PN liczy ok. 2 tysięcy członków. Proces ten nie był jednak prosty i w niektórych terenach trwał do połowy 1943r.
     Część struktur zasila Oddział V Łączność Komendy Okręgu AK, część przechodzi do struktur Inspektoratu Kielce AK, plutony liniowe PN zostają włączone do lokalnych struktur AK natomiast Okręg Przemysłowy „Centrum” zachowując dotychczasową strukturę zostaje podporządkowany bezpośrednio Komendzie Głównej AK, choć ma działać w porozumieniu z Komendą Okręgu Kielce.


Historia Okręgu Przemysłowego jest opisana w osobnej częśći.

Polska Organizacja Zbrojna

bbb

Geneza

Blicharski Franciszek "Krzem"

Organizacja POZ powstała w październiku 1939, założona przez oficerów i podoficerów 10 pułku piechoty w Łowiczu, pod dowództwem kpt. Bolesława Aleksandra Pałczyńskiego "Bolek". Już jesienią rozszerzyła swoje wpływy na Warszawę. W kwietniu 1940 doszło do połączenia POZ z Chłopską Organizacją Wolności "Racławice", uznając że "Racławice" zajmą się stroną polityczną, zaś POZ stroną wojskową działań.
     Po zjednoczeniu z CHOW "Racławicami", organizacja POZ objęła także województwo kieleckie gdzie utworzono Okręg Nr 5 Częstochowsko-Kielecki. Początkowo jego komendantem był por. Tadeusz Więckowski, a następnie por./kpt. Franciszek Blicharski „Krzem”.
     W 1940 do POZ przyłączyły się Wojskowa Organizacja Wolności "Znak", opierająca swoją działalność na Związku Oficerów Rezerwy i Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej. Od tego czasu przyjęto nazwę Polska Organizacja Zbrojna „Znak". W sierpniu 1940 do POZ „Znak" przyłączyła się część organizacji Związku Czynu Zbrojnego (Okręgi: Warszawski, Lubelski i Kielecki).

 

 

 

 

Okręg Częstochowsko-Kielecki

Komorowska Eugenia "Żenia"

W Okręgu Częstochowsko-Kieleckim organizacja, pomimo zmian, występowała pod nazwą POZ, a struktura Komendy Okręgu przedstawiała się następująco:
Komendant Okręgu: por./kpt. Franciszek Blicharski „Krzem”.
Szef sztabu: por./kpt. Jan Szantyr „Ursyn”.
Szef wydziału organizacyjnego: ppor. Edward Janeczek „Weiss”,
Szef wydziału gospodarczego: ppor. Zygmunt Machoń „Zych”,
Szef wydziału propagandy i prasy: ppor. Franciszek Mróz „Zimny”,
Szef wydziału łączności konspiracyjnej: Eugenia Komorowska „Żenia”.
     Okręgowi podlegały komendy powiatowe w: Sandomierzu, Opatowie, Radomiu, Kielcach i Jędrzejowie. W gminach i miasteczkach tworzono drużyny i plutony.
     W listopadzie 1941r., rozpoczęły się przygotowania do scalenia z AK. W sierpniu 1942 rozpoczęło się scalenie, które zostało zakończone na początku 1943r. Po scaleniu Blicharski objął funkcję szefa referatu Wojskowej Służby Ochrony Powstania w Komendzie Okręgu, a wielu oficerów organizacji wzmocniło struktury Inspektoratu Kielce. Żołnierze zostali wcieleni do struktur terenowych AK.

Źródła

Opracowując powyższy tekst korzystaliśmy z następujących źródeł:
Borzobohaty W.: „Jodła”,
Massalski A., Meducki S.: Armia Krajowa Okręg Radomsko-Kielecki,
Strona internetowa: http://pl.wikipedia.org/wiki/Polska_Organizacja_Zbrojna

Polski Związek Walki o Wolność Narodów

bb

Geneza

     Organizacja powstała w Kielcach w połowie grudnia 1939r. W zebraniu założycielskim wzięli udział: Kazimierz Wira, Andrzej Wójcik, Stanisław Domagała, Stanisław Tytko, Jan Kura, Antoni Jezierski, Wacław Wołcerz, Wincenty Janyst, Józef Janyst i Stanisław Janyst. Skupiała osoby o różnych poglądach i stąd nie miała początkowo oblicza politycznego, ale ukierunkowana była na walkę z okupantem. Organizacja miała mieć zasięg wojewódzki, dlatego też powołano komendę okręgu, którego dowódcą wybrano doświadczonego działacza PPS Andrzeja Wójcika „Weygand”, zastępcą zaś Wincentego Janysta „Jawor”.

Struktura

     Od chwili powstania organizacja zanotowała największy rozrost organizacyjny spośród wszystkich działających w Kielcach organizacji. W samym mieście i okolicy powołano komendantów placówek, którzy kierowali pracą podziemną w wydzielonych rejonach:

Katarzyna Górska

Jezierski Antoni „Burza” – komendant placówki obejmującej rejon ul. Bodzentyńskiej,
Stanisław Tytko „Tokarz” – komendant placówki w dzielnicy Bukówka,
Katarzyna Górska „Babcia” – komendant placówki w rejonie ulic Zagórskiej i Głęboczki,
Stąpor Jan „Starka” – komendant placówki w Fabryce Kwasu Siarkowego „Oleum”,
Tadeusz Nowak „Zyza” – komendant placówki na stacji kolejowej i w północnej części miasta,
Chmurzyński „Chmura” – komendant placówki na ul. Nowy Świat,
Franciszek Malicki „Kruk” – komendant placówki w rejonie ul. Okrzei,
Stanisław Domagała „Daniel” – komendant placówki w rejonie ulic Urzędniczej i Karczówkowskiej.
     Powstały także placówki na terenie województwa – w powiatach jędrzejowskim, kieleckim, buskim, sandomierskim i w Skarżysku, ale o ich strukturze nic nie wiemy.
     Władysław Janyst nawiązał także kontakt z kolejarzami ze stacji Kielce Herby, a wśród nich prawdopodobnie z Józefem Mikołajczykiem „Marcin”, który tworzył tam struktury ZWZ. Ta znajomość miała duże znaczenie w późniejszych latach.

Scalenie z Armią Krajową

     Wiosną 1941r. Józef Ubysz „Sikora” udał się do Warszawy w celu rozejrzenia się za możliwością zdobycia broni i prasy. Nawiązał tam kontakt z Syndykalistyczną Organizacją „Wolność”. Po przeprowadzonych rozmowach postanowiono podporządkować kielecką organizację warszawskiej centrali. Od tej pory do Kielc docierali łącznicy z Warszawy przywożąc polecenia oraz konspiracyjną prasę „Droga Wolności” (później „Walka Ludu”). Kilkakrotnie Kielce odwiedzał także przedstawiciel Głównego Referatu Wojskowego Tadeusz Tyszka „Tadeusz”.
     W maju 1943r., w ramach prowadzonej akcji scaleniowej wojskowych organizacji podziemnych, organizacja weszła w skład Armii Krajowej. Od tego momentu nie używano już dawnej nazwy.
     Jednocześnie doszło do dekonspiracji niektórych członków organizacji w Kielcach. Korzystając z wcześniejszych kontaktów z Józefem Mikołajczykiem „Marcin”, zagrożona grupa utworzyła oddział partyzancki, pod dowództwem „Marcina”, już w ramach AK.

Źródła

Opracowując powyższy tekst korzystaliśmy z następujących publikacji:
Massalski A., S. Meducki: „Kielce w latach okupacji hitlerowskiej 1939-1945”.

Tajna Armia Polska

mm

Geneza

     Organizacja została utworzona 9 listopada 1939r. przez połączenie dwóch grup konspiracyjnych: Jana Dangla i Jana Włodarkiewicza. Organizacja kierowana przez Jana Dangla działała w Warszawie i liczyła ok. 300 członków, wywodzących się głównie ze środowiska studentów Szkoły Głównej Handlowej. Organizacja założona przez Jana Włodarkiewicza, przy współpracy m.in. z Witoldem Pileckim, grupowała głównie wojskowych (w tym wielu oficerów zawodowych) oraz działaczy społecznych związanych z chrześcijaństwem. Komendantem organizacji jest mjr Jan Włodarkiewicz  "Darwicz".

Okręg VI Kielce

Lipczewski J. - zdjęcie przedwojenne.

     Już w grudniu 1939 roku rotmistrz Janusz Poziomski zaczął tworzenie struktur Okręgu VI Kielce. Do pomocy został mu przysłany z Warszawy Jan Lipczewski „ Wojtek ”. W połowie lutego Poziomski został aresztowany, ale udało mu się uciec w marcu 1940r. w czasie transportu z Kielc do Radomia.
     Od połowy lutego Komendantem Okręgu został Lipczewski „Wojtek”. Organizacja utworzyła struktury powiatowe w: Kielcach, Jędrzejowie, Miechowie, Pińczowie i Stopnicy. Zgodnie z meldunkami sprawozdawczymi organizacja liczyła:
Miasto Kielce: 20 podchorążych, 100 szeregowych /zawiązek batalionu,
Powiat Stopnica: 150 szeregowych/zawiązek batalionu,
Powiat Pińczów: zawiązek kompanii,
Powiat Jędrzejów: 1 oficer, 55 szeregowych/zawiązek kompanii,
Miasto Miechów: 18 podchorążych, 43 podoficerów, 600 szeregowych / 1 batalion.
     Na arenie ogólnokrajowej organizacja należała do Centralnego Komitetu Organizacji Niepodległościowych kierowanego przez Ryszarda Świętochowskiego, a następnie do Komitetu Porozumiewawczego Organizacji Niepodległościowych. Niestety działalność obu zakończyła się klęską i wiosną 1940r. TAP przystąpiła do negocjacji w sprawie utworzenia wspólnej organizacji jednoczącej działania współpracujących dotąd grup konspiracyjnych o zbliżonym obliczu ideowym. Doprowadziło to do powstała 28 września 1940 r. organizacji pod nazwą Konfederacja Narodu.

Źródła

Opracowując powyższy tekst korzystaliśmy z następujących źródeł:
Borzobohaty W.: „Jodła”,
Massalski A., Meducki S.: „Armia Krajowa Okręg Radomsko-Kielecki”,
Strona internetowa: http://pl.wikipedia.org/wiki/Tajna_Armia_Polska