Świeżyński Józef Maksymilian

Pseudonim: „Wład”, „Lot”

Stopień wojskowy: podchorąży, podporucznik

Dowódca patrolu dywersyjnego w Placówce Obrazów

Zwiad konny 2 ppLeg. AK

Józef Świeżyński „Wład”

Urodził się w Żurawicy 20 sierpnia 1917 r. jako syn Franciszka Świeżyńskiego - właściciela majątku w Żurawicy.

-maturę zdał w 1936 roku w Rydzynie,

-roczną służbę wojskową odbył w szkole podchorążych artylerii konnej na Wołyniu, którą ukończył w stopniu podchorążego,

-studiował na Politechnice Warszawskiej,

-w kampanii obronnej 1939 roku  przeszedł szlak bojowy od mobilizacji w Kamionce Strumiłowej poprzez Szadek, Skierniewice aż do obrony Warszawy. Był dowódcą działonu na Saskiej Kępie okopanego na ul. Międzynarodowej aż do kapitulacji Warszawy 27 września 1939 r. 

-w grudniu 1939 r. powrócił do Żurawicy,

-w październiku 1941 r., po śmierci ojca, przejmuje zarządzanie majątkiem,

-znacznie powiększył powierzchnie sadów oraz w ramach unowocześniania gospodarstwa zbudował,  wraz z przyjaciółmi: Zygmuntem Bujakowskim, Bronisławem Politem (wójt Obrazowa) oraz prof. Arkadiuszem Piekarą, którzy znaleźli schronienie w Żurawicy, elektrownię wiatrową. Elektrownia zasilała gospodarstwo, domy na wsi oraz kościół w Obrazowie. W razie bezwietrznej pogody energię dostarczała bateria akumulatorów (ich szklane korpusy rozstrzelali żołnierze sowieccy).

-w 1940 r. wstąpił do ZWZ i został żołnierzem Placówki Obrazów, której Komendantem był Bronisław Polit „Grom” (wójt gminy Obrazów),

-był dowódcą patrolu dywersyjnego na placówce. Brał udział w próbie rozbicia aresztu w Sandomierzu i innych. 

-prawdopodobnie od 1943 roku wszedł w skład swoistej „komisji rewizyjnej” kontrolującej wydatki Obwodu Sandomierz AK (zapewne działa przy referencie IV kwatermistrzostwo). Razem ze Świeżyńskim zasiadali w niej dyrektor banku w Sandomierzu oraz doktor Zygmunt Schinzel.

-6 czerwca 1944 r. obok miejscowości Mokoszyn koło Sandomierza spadł niemiecki pocisk V-1. Patrol pod dowództwem „Włada” przeniósł części do majątku w Żurawicy. Na miejscu ich badaniem zajął się zespół trzech ludzi. Na jego czele stał wspomniany już profesor Arkadiusz Piekara pseudonim „Profesor”. Pozostali to: Józef Świeżyński i Zygmunt Bujakowski „Nagan”. Jak na badania przeprowadzone w dość prymitywnych warunkach to ich ustalenia były rewelacyjnie precyzyjne. Potwierdziły one wcześniejsze ustalenia wywiadu AK, które przekazano do Anglii, ale o tym nasi bohaterowie dowiedzieli się dopiero po wojnie.

Dwór w Żurawicy

-25 lipca Komendant Podobwodu Sandomierz, kpt. Ignacy Zarobkiewicz „Swojak” nakazał mobilizację i koncentrację podległych sił do akcji Burza. Sztab początkowo przebywał w majątku, ale już następnego dnia przeniósł się w inny teren.

-Józef Świerzyński razem z żołnierzami Placówki Obrazów dotarł na mobilizację do wsi Krobielnice,

-nie mogąc dołączyć do macierzystego I batalionu 2ppLeg. oddział działał razem z III batalionem 2 ppLeg. 

-w nocy z 3 na 4 sierpnia brał udział w ataku na niemieckie oddziały stacjonujące we wsi Ceber.

-4 lub 5 sierpnia 3 kompania została rozwiązana, a jej żołnierze zostali skierowani głównie do 7. kompanii oraz innych jednostek. Świeżyński został przeniesiony do zwiadu konnego III batalionu, którym dowodził ppor. Józef Zawadzki „Habdank”. Świeżynski dowodził prawdopodobnie sekcją (6 konnych).

-18 sierpnia, podczas akcji Zemsta (marsz na pomoc walczącej Warszawie) dokonano reorganizacji pododdziałów. Zwiady konne z poszczególnych batalionów zostały połączone i utworzono pluton zwiadu konnego przy dowództwie 2 ppLeg.. Jego dowódcą został: ppor. Stanisław Skotnicki „Bogoria”, a Świeżyński prawdopodobnie nadal dowodził sekcją konną,

-prawdopodobnie w czasie akcji Zemsta otrzymał awans na podporucznika,

-23 (?) września 1944 r. – obejmuje funkcje dowódcy zwiadu konnego pułku,

-po październikowej reorganizacji przydzielony ze zwiadem do zgrupowania majora „Kaktusa”, ale skierowany z rozkazem do majora Eugeniusz Kaszyńskiego „Nutra” pozostał już przy jego batalionie,

-w drugiej połowie listopada razem z resztą oddziału zdemobilizowany. Schronienie znalazł w majątku Czaryż w powiecie włoszczowskim gdzie doczekał do wejścia sowietów,

- w 1945 roku podjął studia w Lublinie, a następnie z grupą koleżeńsko-profesorską wyjechał do Gdańska, gdzie w 1946 roku ukończył studia,

-po studiach pracował głównie przy odbudowach i budowach elewatorów zbożowych na Warmii i Mazurach,

-aktywny był również w działaniach społecznych jako członek Klubu Inteligencji Katolickiej i NSZZ Solidarność.

Żonaty z Janiną Wojtaszewską.  Wychowali czwórkę dzieci.

Zmarł w Sopocie 7 grudnia 1985 roku.

 

Część materiałów i zdjęcie dzięki stronie internetowej" Żurawica Dawniej i Dziś 

-nie mogąc dołączyć do macierzystego I batalionu 2ppLeg. oddział działał razem z III batalionem 2 ppLeg.

-w nocy z 3 na 4 sierpnia brał udział w ataku na niemieckie oddziały stacjonujące we wsi Ceber.

-4 lub 5 sierpnia 3 kompania została rozwiązana, a jej żołnierze zostali skierowani głównie do 7. kompanii oraz innych jednostek. Świeżyński został przeniesiony do zwiadu konnego III batalionu, którym dowodził ppor. Józef Zawadzki „Habdank”. Świeżynski dowodził prawdopodobnie sekcją (6 konnych).