Żółkiewski Antoni

Pseudonimy: „Garbaty”, „Jog”, „Lin”, „Piast”, „Zacny” vel Antoni Żółtowski. 

Stopień: podpułkownik.
Komendant Inspektoratu Rejonowego ZWZ/AK Kielce od X 1940 – IV 1942.,

Inspektoratu AK Sandomierz V 1942 – VIII 1944. 

Młodość i służba wojskowa

Zdjęcie przedwojenne.

Ur.12 VI 1896 Kucybatka na Podolu. Syn Kazimierza i Heleny z d. Czetrowska.
-W 1914 ukończył gimnazjum im. W. Górskiego w Warszawie.
-Następnie w szkole kadetów w Odessie, po ukończeniu której od 1915 służył w 419 karskim pułku piechoty armii rosyjskiej. Uczestniczył w walkach na froncie wschodnim. W stopniu por. dowodził kompanią.
-W XII 1917 wstępuje do Polskiego Korpusu Wschodniego dowodzonego przez gen. J. Dowbór – Muśnickiego, gdzie służy do II 1918.
-Do X 1918 przebywa w swej rodzinnej miejscowości na Podolu.
-17 X 1918 wstępuje do 4 dywizji strzelców dowodzonej przez gen. L. Żeligowskiego na Kubaniu. -Walczy z bolszewikami oraz oddziałami ukraińskimi atamana S. Pelury. Brał udział w zdobyciu Odessy. -W VI 1919 powraca z 4 DPS do Polski i otrzymuje w stopniu por. przydział do 24 pp, w którego szeregach bierze udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920. Dowodził kompanią potem okresowo baonem w 24 pp.
-W 1921 zweryfikowany w stopniu kpt. sł. st. piechoty z starszeństwem 1 VI 1919.
-Po wojnie nadal służy w 24 pp w Łucku.
-W 1924 ukończył kurs dla dowódców batalionu w CWP w Rembertowie.
-W 1925 przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko d-cy kompanii, potem baonu KOP.
-Do stopnia mjr-a sł. st. piech. awansowany 1 I 1928.
-W 1931 przeniesiony z KOP do 67 pp w Toruniu na stanowisko d-cy 2 baonu stacjonującego w Toruniu. Jednocześnie wykładowca taktyki walk piechoty w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu. -1 I 1934 awansowany do stopnia ppłk-a sł. st. piechoty.
-W 1935 przeniesiony na stanowisko d-cy Baonu KOP „Hoszcza” na Wołyniu.
-Od 1937 z-ca d-cy pułku KOP „Równe”.
-W XI 1937 mianowany d-cą 5 psp w Przemyślu.

II wojna światowa

Zdjęcie z okupacji.

-W kampanii jesiennej 1939 dowodzi 5 psp w składzie 21 DP Górskiej. Walczy z wrogiem na całym szlaku bojowym 5 psp od Przemyśla , przez Śląsk, Kraków, Baranów Sandomierski. Po zaciętych bojach z wrogiem nad Sanem 5 psp zostaje rozbity przez przeważające siły niemieckie.
-Unika niewoli. Ukrywał się w Lipniku k/Przeworska.
-W XI 1939 przedostał się do Warszawy, gdzie podejmuje działalność konspiracyjną w SZP/ZWZ.
-Na początku 1940 skierowany na teren Krakowa, skąd wyjechał do Kielc do dyspozycji Komendanta Okręgu ZWZ Kielce. Mianowany wiosną 1940 Komendantem Inspektoratu Rejonowego ZWZ Kielce.
Należał do grona organizatorów struktur tego inspektoratu.
-Zagrożony aresztowaniem w IV 1942 otrzymał nominacje na Komendanta Inspektoratu AK Sandomierz, którego struktury tworzył od podstaw. Zorganizował sprawnie działającą sieć konspiracyjną oraz sztab inspektoratu.
-W okresie akcji „Burza” od VII 1944 organizował i dowodził 2 DP Leg. odtwarzanej w ramach AK. W okresie walk z Niemcami w VIII 1944 współdziałał z A. Cz. przy forsowaniu Wisły.. Po żądaniach dowództwa sowieckiego do przejścia oddziałów 2 DP Leg. AK na tyły i rozwiązania odmówił wykonania żądań sowieckich i przeszedł z dywizją wraz z Korpusem Kieleckim AK w lasy przysuskie a następnie wyrusza na pomoc walczącej Warszawie. Po wstrzymaniu marszu przez d-cę korpusu płk-a J. Zientarskiego na czele 2 DP Leg. AK stoczył wiele potyczek z wojskami niemieckimi.
-Przedstawiony 06 IX 1944 przez płk-a J. Zientarskiego do awansu na stopień płk-a sł. st. Jednak k-dt Główny AK gen. T. Komorowski „Bór” nie zatwierdził jego awansu, jako jedynego z listy.
-30 IX 1944 rozwiązał 2 DP Leg. AK i powraca do ścisłej konspiracji.
-Wg niepotwierdzonych informacji miał od X 1944 dowodzić nadal Inspektoratem Rejonowym AK Sandomierz, co jest mało prawdopodobne, 

Za Sowieta

-Po wkroczeniu sowietów ukrywał się w Kielcach, Radomiu i Krakowie. 
-Aresztowany przez grupę operacyjną NKWD/UB 17 IV 1945 w Krakowie. Przewieziony do więzienia NKWD w Kielcach. Po przesłuchaniach przekazany do dyspozycji WUBP Kielce. W trakcie przesłuchań był bity i torturowany w celu wymuszenia zeznań go obciążających.
-28 VI 1945 skazany przez WSO w Łodzi na sesji wyjazdowej w Kielcach na karę śmierci. Jako karę dodatkową orzeczono degradacje do stopnia szeregowca oraz pozbawiony wszelkich praw na zawsze i przepadek mienia. Po interwencji żony został przez B. Bieruta ułaskawiony . Zamieniono mu karę śmierci na 10 lat więzienia. Więziony w kieleckim więzieniu chorował ciężko na serce.
-W nocy z 4/5 VIII 1945 uwolniony z więzienia w wyniku akcji oddziałów partyzanckich pod dowództwem kpt. A. Hedy „Szary”. Po uwolnieniu niesiony na furmankę, którą miał być odwieziony na konspiracyjną kwaterę doznał ciężkiego zawału serca w wyniku, czego zmarł.
-07 VIII 1945 ciało płk-a zostało przez UB wydane żonie. Pochowany na cmentarzu w Kielcach.